Geoda ametystu
Rozmowa z dr. Zbigniewem Mirkowskim, adiunktem w Muzeum Miejskim Sztygarka w Dąbrowie Górniczej.
Piękny minerał. Czy pochodzi z Polski?
Jedną z wizytówek ekspozycji geologicznej Muzeum Miejskiego Sztygarka jest okazała wizualnie geoda ametystów. Niestety nie jest to geoda, która pochodzi z obszaru Polski. Trafiła do nas z daleka, z Ameryki Południowej, gdzie na pograniczu Urugwaju i Brazylii występują potężne wylewy skał bazaltowych, w których uformowały się takie właśnie geody, często wypełnione pięknymi kryształami ametystu.
Jest wyjątkowo urodziwy…
Ametyst to minerał z grupy kwarcu o charakterystycznym fioletowym zabarwieniu, wykorzystywany oczywiście jako kamień ozdobny i kamień jubilerski. Geody mają bardzo różne rozmiary. Największa z takich geod znajduje się obecnie w muzeum w Atherton w północno-wschodniej Australii.
Z rejonu Rio Grande de Sol w południowej Brazylii i w północnym Urugwaju pochodzi geoda noszącą dumną nazwę Cesarzowa Urugwaju. Jej bryła ma ponad trzy metry wysokości i jest naprawdę gigantyczna. Samo odkucie geody ze skał bazaltowych zajęło górnikom około trzech miesięcy. Nasz okaz jest znacznie mniejszy. Ma jedynie pół metra, ale również jest bardzo okazały. Ponadto cena wstępu do muzeum Miejskiego Sztygarka jest znacznie niższa w porównaniu do muzeum w Australii, gdzie można oglądać najpiękniejsze okazy.
Czy proces ich powstawania, sądząc po kształtach jest złożony?
W jaki sposób uformowały się geody ametystów? Jak wspominałem były to skały wulkaniczne, bazaltowe, które wylały się na formacje skalne w których było dużo wody. Z kolei woda w formie pary przeniknęła do tych bazaltów i uformowała pęcherze w stygnących potokach bazaltowych. Z tych oparów, które były bardzo mineralne, w geodach powstały kryształy. Na koniec chciałbym dodać, że nazwa minerału pochodzi z języka greckiego i oznacza „trzeźwy” (ἀ- a– ‘nie’, μέθυστος méthystos – ‘pijany’), gdyż według greckich wierzeń, picie wina z czar ametystowych zabezpieczało pijącego przed upiciem się.
