Efekt Mandeli

🟥 Nelson Mandela, były prezydent RPA, zmarł 10 lat temu, w grudniu 2013 roku. Z jego imieniem i nazwiskiem łączymy opis osobliwego efektu pamięciowego. W świadomości wielu osób wciąż funkcjonuje przekonanie, że Nelson Mandela zmarł w więzieniu w latach 80. XX wieku.

To nieprawda, a fakty są niepodważalne. Mandela żył jeszcze długie lata. Został uwolniony w 1990 roku i zmarł 23 lata później. Nazwa „Efekt Mandeli” została nadana przez amerykańskiego pisarza i naukowca – Bertranda R. Munthego, który opisał to zjawisko w 2010 roku. Zwrócił uwagę, że wiele osób pamiętało nieistniejące informacje o Mandeli, co doprowadziło go do stwierdzenia, że istnieje zjawisko selektywnego zapamiętywania.

Nazwa została zaproponowana przez badacza w celu upamiętnienia Mandeli i jego wkładu w walkę o równość i sprawiedliwość społeczną w Republice Południowej Afryki. W ten sposób efekt pamięciowy, który był pierwotnie nazwany „efektem pamięci fałszywej” lub „efektem poprawki”, zyskał nową nazwę, która wzbudziła większą uwagę i zainteresowanie w mediach i środowisku naukowym.

Warto podkreślić, że Nelson Mandela nie miał bezpośredniego związku z tym zjawiskiem, ale nazwa ta ma na celu upamiętnienie jego imienia i działalności. Ponadto, poprzez użycie nazwy „Efekt Mandeli”, możemy łatwiej zapamiętać i identyfikować ten pamięciowy fenomen w przyszłości.

W obliczu wielu podobnych wydarzeń, których jesteśmy świadkami na co dzień, łatwo dostrzec, że ludzie mają tendencję do zapamiętywania informacji w sposób niezwykle selektywny. W efekcie ludzie zapamiętują rzeczy, które nie istnieją lub które nie są zgodne z faktami. Czy to prawda? Jak najbardziej…

Efekt Mandeli zakradł się do naszego życia i ma zastosowanie w różnych dziedzinach. Może pomóc w badaniach marketingowych, w edukacji, a nawet w medycynie. Badanie efektu Mandeli pomaga w zrozumieniu, jakie informacje są zapamiętywane przez ludzi i jak mogą wpłynąć na ich zachowanie.

Oto kilka przykładów, które sprawią, że warto głębiej zastanowić się nad mechanizmami rządzącymi pamięcią zbiorową.

Mapa świata

Wiele osób ma tendencję do zapamiętywania kształtu mapy świata w sposób nieprawidłowy. Wielu ludzi, których spotkałem uważa, że Afryka jest mniejsza niż Ameryka Południowa, podczas gdy w rzeczywistości jest zgoła odmiennie.

Wymowa słów

Często zapominamy, jakie słowo dokładnie padło w rozmowie, a zamiast tego zapamiętujemy słowo, które brzmi podobnie. Na przykład, słysząc słowo „wiadro”, zdarza się nam zapamiętać inaczej brzmiące, takie jak „woda”.

Nazwiska

Powszechne jest zjawisko mylenia nazwisk osób. Może to wynikać z faktu, że nazwiska są często podobne do siebie lub trudne do zapamiętania.

Zdarzenia historyczne

Ludzie mylą się, co do dat lub szczegółów zdarzeń historycznych. Przykładowo, wiele osób uważa, że pierwszy lot samolotu odbył się przez braci Wright w 1903 roku, podczas gdy faktycznie miało to miejsce w 1908 roku.

Sięgnijmy do własnego doświadczenia, oto przykłady, z którymi każdy z nas spotkał się. A jeśli nie, zapewne się spotka.

• Na zdjęciu widzimy dwie twarze zwrócone ku sobie, ale równocześnie również kielich wazonu.
• Podczas oglądania filmu widzimy postać, która wydaje się nam z początku złą, ale później okazuje się, że działała z dobrymi intencjami.
• Na rysunku widzimy kobiety siedzące przy stole, ale równocześnie również twarz starego mężczyzny.
• Podczas słuchania muzyki wydaje nam się, że słyszymy pewien motyw, ale później okazuje się, że jest to zupełnie inny dźwięk.
• Na zdjęciu widzimy człowieka, który wydaje się być bardzo duży, ale później okazuje się, że jest to tylko efekt perspektywy.
• Podczas rozmowy z kimś, kto ma zupełnie inne przekonania niż my, zaczynamy dostrzegać ich racje.
• Na obrazie widzimy grupę osób, ale równocześnie również twarz zwierzęcia.
• Podczas oglądania filmu zauważamy, że postać, która na początku wydawała nam się głównym bohaterem, jest w rzeczywistości jednym z pomocników.
• Na zdjęciu widzimy zdeformowane twarze, ale równocześnie również wazony.
• Podczas słuchania rozmowy, której nie do końca słyszymy, nasz mózg wypełnia brakujące informacje w taki sposób, by rozmowa wydawała się zrozumiała.
• Na obrazie widzimy sylwetki drzew, ale równocześnie również twarz człowieka.
• Podczas oglądania filmu zauważamy, że postać, która wydawała nam się antagonistą, jest w rzeczywistości bohaterem.
• Na zdjęciu widzimy zbliżenie na kwiat, ale równocześnie również twarz kobiety.
• Podczas słuchania utworu muzycznego, który kojarzy nam się z pewnym wydarzeniem z naszego życia, zaczynamy odczuwać emocje z nim związane.
• Na obrazie widzimy krajobraz, ale równocześnie również twarz zwierzęcia.
• Podczas oglądania filmu zauważamy, że jedna z postaci jest w rzeczywistości uosobieniem jakiejś abstrakcyjnej idei.

Efekt Mandeli, nazywany również efektem innej perspektywy, czyni z ludzkim mózgiem fantastyczne rzeczy i płata figle. Każdy z nas jest inny, zatem nasza percepcja określonej sytuacji lub wydarzenia może ulec zmianie w zależności od kontekstu, w którym jest ona postrzegana. Wszyscy podlegamy „Efektowi Mandeli”.